Muurvarentje
MUURVAREN
De muurvaren (Asplenium ruta-muraria) is een varen uit de streepvarenfamilie (Aspleniaceae). De soort groeit voornamelijk op muren maar ook op rotsen. Deze varen houdt van kalkhoudende ondergronden om te groeien. Op ons kerkhof vind je de meeste varentjes op de zuidelijke muur, waar veel schaduw valt door de hierachter liggende tuin. De plant wordt ook wel muurruit (Overijssel) en steenruit (Utrecht) genoemd. De bladeren zijn 3–15 cm lang. De bladsteel is langer dan de bladschijf. De laatste is ruwweg driehoekig en verdeeld in deelblaadjes die rond, driehoekig of ruitvormig zijn. Het blad is twee- tot drievoudig geveerd. De plant produceert sporen net als alle andere varensoorten. Deze zijn lang en dun en zitten aan de basis van de blaadjes. De sporen zijn rijp tussen juni en oktober.
VERSPREIDING
Muurvaren is tijdens de Middeleeuwen uit het zuiden aangevoerd, maar komt nu in heel Europa veel voor op oude, liefst beschaduwde, vaak relatief droge en vaak op het zuiden gerichte muren. Van nature groeit deze plant tussen de spleten van voornamelijk kalkrotsen. Ook op muren groeit het, waarschijnlijk om van het kalkgehalte van de metselspecie te genieten. Muurvaren is een pionier soort die zich als een van de eerste muurplanten kan vestigen. In Nederland is het een algemene soort.
GEWOON MUISJESMOS
Op de kerkhofmuur staan verschillende grijskleurige bolletjes die er met wat fantasie uitzien als een dik opgerold muisje. Dit is een veelvoorkomend mosplantje, dat in bolletjes op muren en bomen te vinden is. De grijsachtige kleur wordt veroorzaakt door de glasharen die uitsteken. Heel mooi om met een overzetloepje te bekijken. Heb je dat niet dan kan het natuurlijk ook met een gewone loep. In het bolletje heerst een mild microklimaat, met gematigde temperaturen, hoge luchtvochtigheid en het is er windstil. Gewoon muisjesmos voelt zich thuis op oude muren. Het is wel zo dat de muur kalk moet bevatten.
Mossen zijn kleine altijdgroene planten, die op vochtige plaatsen gevonden kunnen worden, vaak in de schaduw. Ze hebben een klein wortelsysteem, en vormen sporen in de sporenkapsels, waarmee mossen zich verspreiden. Deze sporenkapsels (hulkjes genoemd) kun je door een loepje ook mooi waarnemen. Het lijken net kleine kabouterhoedjes.
Muisjesmos
RAADSEL VAN DE NATUUR , GROOT OF ORANJE DOOIERMOS
We hebben twee foto’s geplaatst van dooiermossen op de kerkhofmuur. Dooiermos grijze variant en dooiermos oranje variant. We zijn niet 100% zeker of het twee soorten betreft, namelijk het groot dooiermos (grijze variant) en het oranje dooiermos (oranje variant). Ze lijken erg op elkaar en zijn nauw aan elkaar verwant. Groot dooiermos wordt ook oranje steenkorstmos genoemd en is in het algemeen op daken en muren te vinden, het komt ook voor op bomen. Het oranje dooiermos groeit ook op deze plekken maar komt meer voor in de kuststreken. Maar wat is belangrijker voor jou, wil je per se de naam weten of wil je gewoon genieten van de mooie vormen…...
 |
 |
| Reigersbek op mos | Veldereprijs |
UITERLIJK EN VOORKOMEN
Een korstmos is eenvoudig gebouwd. Schimmel en alg vormen samen een plantachtige structuur, een thallus, die korst-, schub-, blad- of struikvormig kan zijn. Het thallus (blad) zit met hechtvezeltjes vast aan de ondergrond. Het vormt vruchtlichaampjes (apotheciën) die meestal op schoteltjes lijken en waarin de sporen worden gevormd. Deze zijn te vergelijken met paddenstoelen, die immers de vruchtlichamen zijn van in het verborgen levende schimmels. Daarnaast maakt het thallus kant-en-klare bouwpakketjes van algen- en schimmeldraden, die door de wind worden weggeblazen of met een regenstroom afgevoerd.
Beide soorten zijn bladvormig, het grote dooiermos met duidelijk zichtbare, grote oranje apotheciën (vruchtlichamen) met een gele rand, het oranje dooiermos met holle knobbels in het midden, waartussen af en toe een paar vruchtlichamen. Als het groot dooiermos op beschaduwde plekken groeit, dan is de kleur van de thallus (blad) vaak groen.
Het groot dooiermos is een indicator voor voedselrijkdom. De soort is zeer algemeen in gebieden met intensieve veehouderij en industrie. De aanwezigheid van ammoniak en stikstof bevordert de groei. Sinds de jaren 1980 komt de soort in Nederland (en andere delen van Europa) steeds meer voor, omdat ze kan profiteren van vervuiling met stikstofverbindingen. Daarom neigen wij toch meer naar het groot dooiermos (Xanthoria parietina). Kostmossen zijn gewoon mooi en alleen daarom al zijn ze het bekijken en bestuderen waard.
Het is de moeite waard om zelf ook eens zo’n kleine excursie te maken langs deze muren en neem vooral je kinderen en/of kleinkinderen mee. Een loep om de mooie plantjes en mossen te bekijken is zeker handig, of maak een foto met je mobieltje, die kun je mooi inzoomen. En ga ook eens kijken als de bloemetjes van ereprijs en reigersbek bloeien. Prachtige blauwe en paarse bloemetjes zie je dan. Je blijft je verwonderen over de verschillende vormen en kleuren. Zo dichtbij maar vaak niet gezien.
 |
 |
| Dooiermos grijze variant | Dooiermos oranje variant |
Een heel fijn 2022 wensen wij jullie toe,
Paul en Martha