Elke morgen wordt ons hondje uitgelaten. We lopen dan meestal het rondje om het voetbalveld. Dat is een mooi rondje waar van alles te zien is en het maakt ook nog eens onderdeel uit van het Wandelommetje “Hej.s Ru.ndje”. Half oktober liep ik (Martha) met Gibbs (hond) ’s morgens rond acht uur dit rondje en genoot van de prachtige herfstkleuren -en geuren.
Het was een prachtige morgen; het bosje stond vol met paddenstoelen in allerlei kleuren en vormen. Parasolzwammen van jong naar oud, diverse soorten trechterzwammen in grote aantallen en heksenkringen. Maar ook wat zeldzamere soorten, zoals de gekraagde aardster met zijn bijzondere vorm en het elfenschermpje dat er zo breekbaar uitziet. Ook de mooie witte kluifzwam die wij al eens beschreven hebben stond er weer en de prachtige glimmerinktzwammen, die in groepjes dicht tegen elkaar aan staan en maar een paar dagen zichtbaar zijn, want ze zijn erg fragiel.
Helaas had ik geen fototoestel bij me, maar dat was niet zo’n probleem. Thuis aangekomen het fototoestel gepakt en snel terug naar de wandeling om wat mooie plaatjes te schieten waarvan er enkele toegevoegd zijn aan dit artikel.
Hieronder een korte beschrijving van de gekraagde aardster.
De gekraagde aardster
De gekraagde aardster (Geastrum triplex) is een buikzwam uit de familie Geastraceae. De vruchtlichamen van deze paddenstoel bestaan uit een ronde tot eivormige zak. In tegenstelling tot andere zwammen en paddenstoelen vormen buikzwammen hun sporen binnenin het vruchtlichaam, vandaar ook de benaming buikzwammen.
De Gekraagde aardster heet “gekraagd” omdat vaak een deel van de buitenwand niet taai genoeg is om de naar buiten krullende slippen te volgen, daardoor losscheurt en als een kraag om het vruchtlichaam blijft staan. Dat is op een van de foto’s duidelijk te zien.
De gekraagde aardster is een heel mooi paddenstoeltje. Hij begint als een klein bruin bolletje van 4-6 cm in de grond. Meestal zie je hem pas als de buitenkant openbarst en er een bolletje verschijnt met rondom 4 tot 7 slippen. Het lijkt dan wel op een ster, vandaar de naam aardster natuurlijk. Het eigenlijke vruchtlichaam (bolletje) wordt door de slippen omhooggeduwd en staat als een kleine ui in het midden. Het bolletje is beige tot lichtbruin in droge toestand en wat donkerder bij vochtig weer, de slippen zijn beige-achtig. Als de sporen rijp zijn ontstaat er een gaatje in het midden van het bolletje en daardoor kunnen de sporen ontsnappen. Je kunt een handje helpen door heel zacht in het bolletje te knijpen. Dan zie je een wolkje sporen en vooral kinderen vinden dat prachtig. Het bolletje komt los van de zwamvlok in de grond. Deze zwamvlok kan na verloop van tijd weer nieuwe vruchtlichamen voortbrengen. De vorm van de opening (mondzone) is belangrijk bij determinatie. Bij de gekraagde aardster is de opening gerimpeld. En natuurlijk is de kraag een heel goed kenmerk, maar die kan ook ontbreken. Behalve het bolletje zijn ook de slippen belangrijk bij determinatie. Als de paddenstoel rijp is buigen de slippen met punten naar de grond en is de stervorm verdwenen.
Glimmerinkszwam
Voorkomen
De gekraagde aardster was vroeger een zeldzame verschijning, maar tegenwoordig komt hij bijna overal in Nederland voor. Tot 2008 stond hij op de rode lijst maar tussen 1990 en 2019 is hij al gevonden in 662 atlasblokken. De duinen en struwelen, zoals ons bosje, vormen een goede voedselbodem voor de zwamvlok (het ondergrondse deel van de paddenstoel). Je kunt deze mooie paddenstoel vinden aan het eind van de zomer tot laat in de herfst. Heb je een humusrijke tuin dan is het niet onwaarschijnlijk dat hij bij jou ook voorkomt. Hoe mooi zou dat zijn.
Paddenstoelen zijn noodzakelijk in de natuur. Ze leveren mineralen aan bomen en planten en breken strooisel en hout af tot humus voor de groei van allerlei planten. Misschien proberen ze nu ze zo massaal verschijnen, toch de bomen weer op weg te helpen na deze twee droge zomers.
Laten we het hopen. Geniet van alle mooie dingen om je heen.
Gekraagde aardster oud exempaar met duidelijke kraag Gekraagde aardster jong
Martha en Paul
Pootje van Gibbs