Het gaat slecht met de insecten, zo is gebleken uit een onderzoek in opdracht van Natuurmonumenten. En dat is niet goed voor ons en de natuur. Insecten spelen een hoofdrol in de kringloop van het leven.
Waarom is het verdwijnen van insecten zo rampzalig voor de natuur? Insecten, zoals mieren, verwerken organisch materiaal en zorgen voor een gezonde bodem, zodat planten en bomen kunnen groeien. Bijen en vlinders bestuiven bloemen. Zonder deze bestuiving geen lekker appeltje, peertje voor ons mensen. Verder zijn insecten onmisbaar als voedsel voor talloze andere soorten dieren. Wie heeft er schuld aan het verdwijnen van insecten? In ieder geval mede door toedoen van de mens. We kunnen de beestjes juist helpen door minder stenen in de tuin te leggen en meer bloemen te houden. Zo is een hoekje met brandnetels prima voor vlinders als de dagpauwoog en kleine vos. De rups heeft deze plant nodig om van te eten om vervolgens uit te groeien tot een prachtige vlinder. Of maak eens een insectenhotel. Je vindt hiervan voldoende voorbeelden op internet en inmiddels verkopen alle tuincentra deze hotels. Daar komen echt geen prikbeestjes in, maar wel belangrijke wilde bijtjes die we nodig hebben voor de bestuiving van onze gewassen.
De Spinnendoder
Deze keer gaat ons verhaal over een klein insect dat niet zo goed bevriend is met spinnen. Sterker nog, hij heeft ze nodig voor het nageslacht.
Spinnendoders (Pompilidae) zijn solitaire wespen, die spinnen in het veld vangen als voedsel voor hun larven. Onze spinnendoder op de foto’s hoort tot de borstelspinnendoders en is een Roodzwarte borstelspinnendoder, ook wel gewone wegwesp genoemd. De wetenschappelijke naam is Anoplius viaticus. Spinnendoders zijn een familie van insecten die behoren tot de vliesvleugeligen. Het zijn wespen die hun naam danken aan de opmerkelijke vorm van broedzorg. Zij worden vertegenwoordigd door ongeveer vijfduizend soorten en vormen hiermee een relatief kleine en onbekende groep van insecten. In Nederland komen ongeveer 65 soorten voor.
Kenmerken
De beschreven spinnendoder heeft een zwarte kleur met een rood-zwart gestreept achterlijf. De vleugels zijn donkerbruin. Ze zijn makkelijk te herkennen op grond van hun bouw en gedrag. Dat geldt zeker voor de vrouwtjes. In vergelijking met andere wespen zijn spinnendoders slank en hebben ze lange poten. Ze bewegen zich half vliegend, half lopend over de grond of over boven de grond hangende bladeren, daarbij voortdurend met trillende antennen de omgeving aftastend.
Levenswijze
De soort heeft een wat afwijkende levenscyclus in vergelijking met andere spinnendoders. De wespen komen in juli uit de pop en kort daarna vinden paringen plaats. De mannetjes sterven na een paar weken.De vrouwtjes blijven leven en zijn vaak tot in oktober te vinden, maar planten zich niet voort. Ze overwinteren in een zelf gegraven nest in het zand. In het voorjaar komen zij weer tevoorschijn en gaan op jacht. De wesp (vrouwtje) jaagt vooral op grote wolfspinnen. Zij verlamt de spin met een steek en draagt haar naar een camouflageplek in de buurt van de plek waar zij een nest in de zandige bodem graaft. Zij graaft het nest met haar poten waaraan ze een pootkam met borstelige stijve haren heeft. Het nest is ongeveer 10 cm diep en als het klaar is sleept zij de spin achterwaarts naar de nestingang. Vervolgens legt zij een eitje in de spin, die verdoofd is, maar nog wel leeft. Het nest wordt grondig afgesloten, waarbij het zand heel effectief met het omgebogen achterlijf wordt aangestampt. Als de eitjes uitkomen staat het eten meteen klaar. De spinnendoder maakt zo verschillende nesten met daarin steeds één spin met één eitje. In een paar weken vreet de larve de nog levende spin van binnenuit op. De larve verpopt vervolgens in het nest en komt de volgende zomer naar buiten. De hele cyclus begint dan opnieuw. Het zijn altijd de vrouwtjes die het werk verzetten en op spinnen jagen; de mannetjes leven op bloemen van nectar en sterven kort na de paring.
Spinnendoders worden vermeden door veel dieren. Ze gaan de wespen uit de weg, want ze kunnen gemeen steken. Ook voor mensen resulteert de steek in een felle pijn, vergelijkbaar met een wespensteek.
Tenslotte: Vang dit insect niet, maar bewonder ze als je er toevallig een tegenkomt tijdens een wandeling door de natuur. Fijne zonnige zomer toegewenst.
Martha en Paul