Je kunt de TV niet aanzetten of er is ergens wel een kook of bakprogramma te zien. Erg leuk om naar te kijken en na te maken als je van koken en bakken houdt. Eten is noodzakelijk, dat weet iedereen, want als je niet eet leg je uiteindelijk het loodje.
Om enigszins bij het bovenstaande aan te sluiten hebben we deze keer gekozen voor twee soorten vergeten fruit, waarmee je lekkere dingen kunt maken: De kweepeer of kweeappel (cydonia oblinga) en de mispel (mespilus germanica).
Allebei planten uit de rozenfamilie en dus nauw verwant aan appel en peer.
Kweepeer
Een ‘vergeten’ fruitsoort, zo mag je de kweepeer wel noemen. In Zuid-Europa is het nog een algemeen bekende vrucht en hier in Nederland komt de vrucht weer in de belangstelling. In Nederland wordt het ook wel kwee of kweeappel genoemd. De Portugese naam is ‘marmelo’ en daar komt het woord marmelade ook vandaan. Kweeperen ruiken heerlijk fris-zuur en worden daarom wel als natuurlijke luchtverfrisser gebruikt. Oorspronkelijk komt de kweepeer uit de landen rond de Kaspische Zee. De botanische naam is afkomstig van de Minoïsche stad Kydonia, tegenwoordig Chania die in het noordwesten van het Griekse eiland Kreta ligt. Daar komt de boom nog steeds veel voor. Nu worden ze vooral in Zuid-Europa en Japan geteeld, maar ook in Nederland is de kweepeer in opkomst.
Groei en consumptie
Kweeperen groeien aan struiken of (lei)bomen die wel 3 meter hoog kunnen worden. Vroeger stond bij veel boerderijen een kweepeer. In Nederland wordt deze vrucht weer steeds vaker aangeboden op markten, in groentespeciaalzaken en in toko’s.
Ze bloeien in mei en juni met prachtige witte bloemen en dragen in het najaar vrucht. Die vruchten zijn geel, wat bobbelig en lijken op een kruising van appel en peer.
Rauw zijn kweeperen vrijwel niet te eten door het harde en zure vruchtvlees, maar verwerkt tot compote, jam, marmelade, gelei, chutney, vruchtenpasta, taart, vruchtenbrood, vruchtensap, wijn en likeur is het een heerlijke vrucht om mee te werken. Recepten zijn er voldoende te vinden op internet. Zeker de moeite waard om te proberen als je aan een paar van deze heerlijke geurende vruchten kunt komen.
Als je de vruchten gaat verwerken kun je de schil het beste niet verwijderen omdat daar veel van de bindende pectine in zit.
Standplaats van de Kweepeer
De Kweepeer geeft de voorkeur aan een zonnige standplaats en een niet te droge grond. De grond mag lichtzuur tot neutraal zijn. Veruit het belangrijkste voor een goede ontwikkeling van de kweepeer is de afwezigheid van onderbegroeiing. Dus geen bodembedekkers, bolletjes of andere gewassen aanplanten in de boomspiegel van deze boom. Gras wordt nog wel verdragen, maar de kweepeer heeft het liefst een kale boomspiegel. Na de oogst kan deze bedekt worden met compost en/of droge koemest.
De mispel
De mispel vormt een kleine boom, die ongeveer 4,5 m hoog kan worden. Ze bloeit in West-Europa in mei en juni met circa 4 cm grote, crème witte bloemen. De mispel wordt vaak geent op meidoorn als onderstam. De mispel kwam in Duitsland verwilderd veel voor in de bossen, waardoor men dacht dat de boom daar inheems was, wat in de naam Mespilus Germanica tot uitdrukking komt. Ook in onze streken komt deze boom verwilderd voor, onder andere op de Jansberg in Milsbeek.
Gebruik en voedingswaarde
De vruchten blijven, ook nadat de bladeren gevallen zijn, nog lang aan de takken hangen. De oogst kan beginnen zodra de kleur van de vruchten roestbruin is. Zij hebben niet persé vorst nodig om genietbaar te worden, maar het rijpingsproces wordt er wel door versneld. De in oktober geoogste vruchten moeten nog een tijdje blijven liggen, want pas wanneer de vrucht zacht is geworden, kan de fermentatie (gisting) beginnen. Daardoor ontstaat het specifieke aroma van de mispel.
In mispelvruchten zit veel vitamine C. Zij zijn geschikt voor het maken van gelei door hun hoge gehalte aan pectine. Zowel in vruchten, bast en bladeren zit looizuur (tanine). Het werd gebruikt om leer te looien, bloedingen te stelpen, tegen nierstenen en om te gorgelen bij keelontsteking. Mispels werken sterk laxerend en verlichten menstruatiepijn.
In Nederland kun je de mispel soms kopen op markten of bij gespecialiseerde groentezaken. De kleine loquat (Eriobotrya japonica) of Japanse mispel is een verwante soort die ook wel als mispel wordt verkocht De eivormige, oranje vrucht is 3-8 x 2-5 cm groot. Onder de oranje schil zit het zeer sappige, aromatische, zoetzure vruchtvlees, wat enigszins doet denken aan abrikoos.
Standplaats
De mispel staat het liefst op een voedselrijke, lemige, kalkhoudende grond in zon of halfschaduw. Hij verdraagt zomerse hitte vrij goed.
Wist je dat…..:
• De mispel vaak aangehaald wordt in de uitspraak: ‘zo rot als een mispel’? Vaak wordt deze uitspraak gecombineerd met één persoon of meerdere personen en ook niet zelden met de gehele mensheid; dit om te duiden op de (mis)daden en het soms grillige karakter van de mens.
• De mispel voorkomt in het wapen van Goor, een stad in Twente? Het blazoen luidt onder meer: ‘Van rood beladen met een kruis van zilver en gekantonneerd van een mispelbloem van zilver, gepunt van groen.’
• De mispel ook voorkomt in het wapen van het Brabantse dorp Beek en Donk en het Limburgse dorp Sint Odiliënberg? De Gelderse stad Hattem heeft een mispelbloem in haar vlag.
• Zaltbommel tijdens carnaval Mispelgat heet omdat in het stadswapen twee mispels zijn afgebeeld?
Heb je na het lezen van dit verhaal zin gekregen in kweeperen of mispels, misschien hangen er hier en daar nog wat aan de struiken en zo niet dan moet je wachten tot de herfst van 2016.
Smakelijke groeten van Martha en Paul